RİZE KAVURMASI’NA COĞRAFİ İŞARET ALINDI
Rize Ticaret Borsası ilimizde özel üretilen Rize Kavurması’na Coğrafi İşaret alabilmek için meşakkatli bir çalışma gerçekleştirmiştir. Tüm bu çalışmaların sonucunda Rize Kavurması Mahreç işareti için Rize Ticaret Borsası koordinatörlüğünde 15 Mayıs 2019 tarih ve 53 sayılı Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni 'nde yayımlanarak tescili alınmıştır.
Coğrafi İşaret Belgesi’yle ilimizin önemli gelir kaynaklarından olan kavurmacılığa katma değer sağlanmıştır. Bu belgenin bütün üreticilere bol kazanç getirmesini temenni ediyoruz.
Coğrafi İşaret Nedir?
Türkiye’de Coğrafi İşaretler 2016 yılında yürürlüğe giren 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanununa göre korunmaktadır. Kanuna göre “coğrafi işaret; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir”. Bir başka deyişle, coğrafi işaret, yöreye özgü ürünlerin kamu tarafından fark edilmesini sağlayan bir çeşit markadır. Kanunda iki çeşit coğrafi işarette yer verilmiştir. Menşe işaretinde, ürün, niteliklerini ancak ait olduğu yöre içinde üretildiği takdirde kazanabilir. Mahreç, işaretinde, ürünün özelliklerinden en az biri o yöreye ait olmakla birlikte, yöre dışında da üretilebilir, örnek olarak Rize Kavurması’nı verebiliriz.
Coğrafi İşaret Ne Katkı Sağlar
Özellikle gelişmiş ülkelerdeki tüketicilerin ürün satın alırken artık fiyat dışı faktörlere daha fazla önem verdiklerini hatta bu ürünler için daha fazla ödeme yapmaya razı olduklarını, birçok araştırmayla ortaya koyulmuştur. Üreticiler açısından ise coğrafi işaretli ürünlerin genellikle küçük ölçekli işletmeler tarafından üretiminin yapılmasının kırsal alanlarda faaliyetin devamına olanak sağladığı görülmüştür. Ayrıca coğrafi işaretli ürün üretiminden elde edilen katma değerin sektörde dağılımında ilk üretici olan çiftçiler lehine olumlu bir durum oluştuğu belirtilmektedir.
Coğrafi işaretli ürünlerin mikro ekonomiye üç temel etkisi vardır: Ek fiyat oluşturarak ve toprağın değerini artırarak katma değer yaratmak, üretimi artırmak ve yaratılan artı değerin sektörde üretici lehine kaymasını sağlayarak daha iyi değer dağılımı oluşturmak. Coğrafi işaret sayısı ve yaratılan gelir bakımından en yüksek dört AB ülkesi; İtalya, Fransa, İspanya, Portekiz’dir. Coğrafi işaret bu ülkelerin ekonomilerine önemli katkılar yapmıştır. Coğrafi işaretlerin özellikle gelişmekte olan ülke ekonomileri için çok daha değerli potansiyel araçlar olabilirler.
Ayrıca coğrafi işaretlerin, değer yaratmakta, istihdamı sürdürmek ve üretim alanlarında canlılık yaratmakta, miktar karşısında kaliteye yönlendirmekte, üretimin yer değiştirmesini önlemekte, üretim zinciri içerisinde katma değerin daha iyi bir şekilde yeniden dağılımını sağlamakta, kırsal nüfusu korumak ve göçü önlemekte, piyasaya girişi ve piyasadaki üreticiler arasındaki uyumu artırmakta, çevreyi ve biyolojik çeşitliliği korumakta, ürün taklitçiliği ile mücadelede kullanılabilecek potansiyel bir araçtır. Ancak bu aracın iyi sonuç verebilmesi için her yönüyle düzgün işleyen bir coğrafi işaret mekanizmasının varlığı şarttır.
Rize Kavurması
Rize Kavurması hakkında kısaca bilgi vermek gerekirse, Rize’de 1900’lü yılların başında göçebe olarak yaşayan halkın hayvancılıkla uğraşması ve kışın tüketmek üzere hazırladıkları bir ürün olarak ortaya çıkmış olan kavurma, büyükbaş hayvanların etlerinin kuşbaşı büyüklüğünde doğrandıktan sonra içinde büyükbaş hayvanın yağı eritilmiş kazanlarda sadece tuz ilavesiyle pişirilmesiyle elde edilen ve teneke veya rulo ambalajda saklanan yöresel üründür. 1930’lü yıllarda Kars ve Erzurum’dan satın alınarak toplanan büyükbaş hayvanlar otlamak üzere alındıkları ilde bırakılır, Mayıs ayında bu illerdeki yüksek yaylalarda otalayan hayvanlar, Eylül ayında kesim için Rize’ye getirilirdi. Günümüzde Doğu ve Güneydoğu Bölgesindeki (Ardahan, Kars, Erzurum, Iğdır) illerinden ve hayvancılığın Doğudan Batıya kayması sebebiyle Trakya Bölgesi, Çanakkale, Çorum, Amasya ve Konya illerinden özenle seçilen ağırlığı 150 kg’ın altında olmayan, randımanı yüksek, dişi simental veya holstein cinsi 4-6 yaş arası hayvanların eti Rize Kavurması yapımında kullanılmaktadır. Rize’ye canlı olarak getirilen hayvanlar burada kesilir. Ürün pişirilirken hiçbir şekilde gıda katkı maddesi, su, sıvıyağ katılmadan yapılmaktadır.
Rize Kavurması Tescili Başvurusu Nasıl Yapılacak
Rize Kavurması tescil almak isteyen firmalar Rize Ticaret Borsası’na başvuru yapması gerekmektedir. Başvuru yapan Firmanın Rize Kavurması’nın belirtilen özelliklere uygun olarak üretilip üretilmediğine dair denetimler 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu hükümlerine uygun olarak, Rize Ticaret Borsası koordinatörlüğünde; Gıda ve Orman Bakanlığı Rize İl Müdürlüğü, Rize Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü ve TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Rize Temsilciliğinden oluşacak ürün konusunda uzman toplam en az 3 kişilik denetim merci tarafından yılda 1 defa düzenli olarak ve şikayet halinde her zaman yapılacaktır.
Denetim mercii; Rize Kavurmasının üretim yönteminde belirtilen tekniğe uygun ve hijyenik şekilde hazırlanması ve tüketiciye sunulmasının kontrolünü ve coğrafi işaretin takibi konusunda gerekli denetim işlemlerini yürütecektir. Tescil ettiren, coğrafi işareti belirlenen koşullara aykırı ve haksız kullananlar hakkında gerekli yasal takibatı başlatacaktır. Denetime ilişkin raporlar Rize Ticaret Borsası tarafından Türk Patent ve Marka Kurumuna her yıl düzenli olarak gönderilecektir. Bu kapsamda Rize Kavurması Mahreç ürünümüzü koruma altına almış olup bölgemiz açısından ekonomik kazançlar sağlayacağımızı düşünmekteyiz.